Alles wat je moet weten om een goede keuze te maken bij het kopen van een verrekijker. Hieronder staat beschreven met welke zaken je rekening moet houden.

De verrekijker lens
De objectieflens van een verrekijker verzamelt licht over een groter gebied, dan het menselijk oog kan. Hierdoor kan de verrekijker verre objecten met een hoge resolutie vergroten. De lens van een goede verrekijker bestaat meestal uit twee losse lenzen; een zogenaamd kroonglas en een flintglaselement. Door de combinatie van deze twee soorten glas kunnen de objecten in ware kleuren worden gereproduceerd.

Het oculair
De taak van het oculair is het vergroten van het door de lens geproduceerde beeld. Oculairs met een hoog oogpunt en een opvouwbare rubberen oogschelp zorgen ervoor dat ook brildragers tot 100% van het binoculaire gezichtsveld kunnen zien met de bril op.

De prisma 's
Lenzen van verrekijkers, hebben de eigenschap objecten ondersteboven en omgekeerd het beeld weer te geven. Het zo gegenereerde beeld moet eerst weer door de prisma's worden opgericht en in de juiste richting worden weergegeven. Hiervoor worden zogenaamde porroprisma's of dakkantprisma's gebruikt.

Porroprisma's geven de verrekijker zijn kenmerkende schuine vorm, terwijl dakkantprisma's ervoor zorgen dat de verrekijker een slank ontwerp heeft. Welke prisma's er ook worden gebruikt, als ze van goede fabricagekwaliteit zijn, heeft dit geen invloed op de beeldprestaties van de verrekijker.

⇒Verschillende soorten verrekijkers
Er zijn twee soorten verrekijkers t.w. binoculairs en monoculairs. De naam geeft al aan waar het verschil in zit. Er zijn verrekijkers met twee oculairs (bi-) of met één oculair (mono-).
De binoculair verrekijker is een kijker die we het meeste zien, een waar je met twee ogen doorheen kunt kijken. De monoculair kijker is een uitvoering met één oculair, hier kun je dus slechts met één oog door kijken. De binoculair verrekijker is verkrijgbaar in twee uitvoeringen t.w. de porro en een dakkant.

⇒De Porro-verrekijker

De porro-verrekijker is in de meeste gevallen een groter formaat dan de dakkant-verrekijker. Dit wordt veroorzaakt doordat bij de porro-verrekijker het licht door een N-vormige knik gaat voordat deze de ogen bereikt. Dit is dan ook mede de oorzaak dat porro-verrekijkers wat breder en zwaarder van body zijn. Het voordeel van deze constructie is echter dat ze makkelijker te fabriceren zijn, en daardoor dus ook vaak goedkoper.

⇒De Dakkant-verrekijker

De dakkant-verrekijker is vaak slanker van body dan de porro-verrekijker, omdat bij deze kijkers het licht recht door de verrekijker heen gaat. Het nadeel hiervan is dat dit vaak moeilijker te produceren is, waardoor een dakkant-verrekijker vaak wat duurder is dan de porro-verrekijker. Een bijkomend voordeel van dit type verrekijkers is dat hij compacter en lichter is dan de porro-verrekijker. Door het kleinere formaat en het lichtere gewicht biedt deze verrekijker het meeste draagcomfort.

Vergroting en objectief diameter
Op een verrekijker staan 2 getallen. Als voorbeeld de getallen 8x25 op een verrekijker vertellen u dat de kijker een vergroting heeft van 8x. Dat betekent, wat het object wat u bekijkt 8x dichterbij wordt gehaald, en dat de objectieven aan de voorzijde van de kijker een diameter van 25 mm hebben.

Beide gegevens zijn belangrijk bij de keuze omdat zij bepalen wat door de verrekijker te zien is. Bij grotere diameters zal de verrekijker meer licht binnen laten en geeft een mooi helder beeld en je kan dan meer details zien. Dat is bijvoorbeeld handig tijdens observatie in schemerlicht. Wel is er een bijkomend nadeel van een grotere diameter; je verrekijker wordt zwaarder.

De vergroting
Hoe groter hoe beter, zo eenvoudig is het helaas niet. Een hoge vergroting brengt ons bij het kijken met de verrekijker wel bijzonder dicht bij ons waarnemingsobject. Het zijn echter éde objectiefdiameter, het glasmateriaal, de coating en de kwaliteit van de gehele optiek die de zichtbaarheid tot in het kleinste detail bepalen.

Soms is méér gewoon te veel
U kiest de vergroting van uw verrekijker voor het doel waarvoor u de verrekijker wilt gaan gebruiken. Als u bijvoorbeeld bij het observeren vaak van plaats verandert en uw blikvangers snel voor u opdoemen, moet u niet kiezen voor een vergroting boven 12x. Als u boven 12x gaat wordt het moeilijk om langere tijd uit de vrije hand een stabiel beeld te behouden en hebt u een statief nodig.

Echter voor astronomen daarentegen, is een hoge vergroting enorm belangrijk. De waar te nemen objecten zijn vanzelfsprekend extreem ver weg. Omdat het passieve observatie-objecten zijn, kunnen deze gemakkelijk vanaf een vaste plaats worden bekeken met de verrekijker op een statief gemonteerd.

Tijdens het zeilen bijvoorbeeld zorgt een onstabiele houding bij te hoge vergrotingen voor onduidelijke beelden. De vergroting van 7x heeft zich bijvoorbeeld bewezen voor gebruik op het water. En wie tijdens het wandelen het landschap wil observeren, moet er rekening mee houden dat het gezichtsveld kleiner is met verrekijkers met een hoge vergroting. Dus u kijkt naar een kleinere sectie.

Gezichtsveld of FOV
Het gezichtsveld of FOV (field of view) geeft aan hoe breed het gebied is dat u kunt zien op een afstand van 1000 meter. Als je bijvoorbeeld een gezichtsveld van 125 meter op 1000 meter hebt, betekent dit dat je door de lenzen van je verrekijker 125 meter breedte kunt bekijken.

Minder breed beeld bij te hoge vergroting.
Bij een breder gezichtsveld is het een stuk rustiger kijken. Je kunt dan in één oogopslag gemakkelijk je object vinden, zonder dat je iedere keer je hoofd te moeten draaien. Het wordt dus een stuk makkelijker om bijvoorbeeld een dier te volgen bij een groot gezichtsveld; ideaal bij het spotten van vogels.

Vooral bij snel bewegende beelden zoals bij sportevenementen, is een groot gezichtsveld erg belangrijk. Alleen op deze manier kunt u dan uw onderwerp snel vinden met uw verrekijker en het onderwerp goed in beeld houden.

Uittredepupil
De uittredepupil is de bundel licht die uit het oculair komt en door de ogen dient te worden opgevangen. Bij goede ogen varieert de pupilgrootte bij mensen tussen de 2 en 7 mm. Wanneer de uittredepupil van de verrekijker groter is dan de menselijke pupil is het veel gemakkelijker om een goed beeld waar te nemen. Als de uittredepupil kleiner is wordt het veel lastiger om een goed zicht te krijgen.

Wanneer er tijdens observatie weinig licht is, is het fijn om een grotere uittredepupil te hebben. Een kleine uittredepupil is acceptabel bij voldoende licht, bijvoorbeeld wanneer je de kijker veel overdag gaat gebruiken. Je kunt de uittredepupil berekenen door de de lensdiameter te delen door de vergroting.

Als voorbeeld nemen we een verrekijker van 8x42 deze heeft een uittredepupil van: 42 / 8 = 5,25. Deze verrekijker zou dus ook geschikt zijn voor waarneming tijdens een zonsopgang of -ondergang.

Bij verrekijkers die je gaat gebruiken voor observatie in het donker is het belangrijk dat de uittredepupil minstens zo groot moet zijn als de menselijke pupil bij weinig licht. De hierboven genoemde verrekijker uit het berekende voorbeeld zou met zijn uittredepupil van 5,25 mm niet echt voldoen als nachtkijker. Een 7x50 verrekijker zou in dit geval wel geschikt zijn met een uittredepupil van meer dan 7 mm; deze is dan groter dan de menselijke pupil.

Wat is de goede oogafstand?
Elke verrekijker is zo gefabriceerd dat er een ideale afstand is van uw oog tot het glas van het oculair; afhankelijk van het optische ontwerp. Dit is meestal tussen de 10 mm en 20 mm. Om het hele beeld te zien, moet u uw oog op die afstand van het oculair van de verrekijker plaatsen. Als je oog te dichtbij is, krijg je rare schaduwen vanaf de zijkanten. Als je oog te ver weg is, wordt het beeld vernauwd.

Als u een bril draagt, veroorzaakt dit dat de bril uw ogen verder van het oculair houdt. Als je met een bril op niet dichtbij genoeg kunt komen, verliest u het buitenste deel van het beeld. In plaats daarvan zie dus alleen maar het midden van het beeld. Het komt er dus op neer dat hoe verder je oog verwijderd is van het oculair, hoe kleiner het zichtbare beeld wordt.

Verrekijker met oogschelpen
Brildragers plaatsen hun ogen automatisch verder van het oculair dan waarnemers zonder oogschelp. Oogschelpen kunt u omvouwen/uittrekken of draaien om de ideale afstand tussen het oog en de oculairlens te herstellen. Op deze manier kun je de afstand bepalen met of zonder bril.

Voor niet-brildragers
Draagt u geen bril dan maakt dit allemaal niets uit. Een verrekijker met lange of korte oogafstand zal prima werken voor iemand die geen bril draagt. Als de verrekijker een grote oogafstand heeft, kunnen de oogschelpen worden uitgeschoven om de ogen op de juiste afstand van het oculair te houden.

Dioptrie-aanpassing
U kunt de dioptrie-aanpassing gebruiken om snel het verschil in gezichtsscherpte tussen het linker- en rechteroog te compenseren.

Het glas van een verrekijker
Het glasmateriaal dat voor de prisma's en lenzen wordt gebruikt is erg belangrijk. In verrekijkers worden drie glassoorten gebruikt en dit zijn de verschillen:

Bk-7 glas (boriumkroonglas) = standaard voor goede beeldprestaties
BK-7 glas is borosilicaat kroonglas, en wordt vaak gebruikt in goedkopere verrekijkers. Het is goedkoper dan BaK-4-glas en heeft een minder hoge brekingsindex en geeft iets meer kleurfouten dan BaK-4-glas

BaK-4 glas (bariumkroonglas) = nog betere detailresolutie en helderder beeld
BaK-4-glas is van nog hogere kwaliteit dan BK-7-glas. Het is gemaakt van bariumkroonglas en heeft een nog hogere brekingsindex dan BK-7-glas. Je kunt dus van een verrekijker met BaK-4-glas verwachten dat deze een nog mooier beeld geeft dan een verrekijker met BK-7-glas. Het produceren van BaK-4-glas is echter wel duurder, wat er voor zorgt dat de vaak duurdere verrekijkers zijn uitgerust met dit type glas.

ED-glas (extra-lage dispersie glas) = zeer hoge kwaliteit
De term ED staat voor Extra Low Dispersion, wat inhoudt dat de kijker uitgerust is met speciale ED glaselementen. Deze lenselementen zorgen ervoor dat de Chromatische Aberratie (CA) tot een minimum beperkt blijft. Dit resulteert in heldere randen bij een groot gezichtsveld, briljante contrastrijke en natuurgetrouwe beelden zonder kleurrandjes. Een nog hogere brekingsindex. Dit is echter wel glas dat duurder is om te produceren.

Coating
Een coating is een laag die wordt aangebracht op de lens, waarmee je de kwaliteit van de lenzen in een verrekijker sterk kunt verbeteren. Zo kan een coating bijvoorbeeld zorgen dat er minder reflectie wordt weergegeven. Ook is het mogelijk dat de lichtgevoeligheid beter wordt, waardoor je in minder licht ook nog steeds goed kunt kijken. Een coating kan ook zorgen voor mooiere en heldere kleuren. Wanneer je een verrekijker hebt met een coating, is het verstandig deze niet met je vingers aan te raken. Het zuur dat zich in je huidvet bevindt kan deze coating namelijk aantasten.

Coatings voorkomen reflectie en verstrooiing van licht. Deze coatings dienen om bijvoorbeeld de helderheid, lichttransmissie en kleurechtheid te verbeteren. Onbehandeld glas kan tot 5% aan lichttransmissie verliezen. Een verrekijker bestaat uit meerdere glaslenzen en zou met onbehandeld glas dus enorm veel licht verliezen.

Lichttransmissie (%) is de enige waarde waaraan men de optische kwaliteit van een verrekijker kan beoordelen. De lichttransmissie is ook niet met een basis theoretische formule te bepalen. Bij het meten van de lichttransmissie houdt men ook o.a. rekening met glaskwaliteit, coating en bouw van de verrekijker. Meten van de lichttransmissie gebeurt met speciale apparatuur. Deze waarde wordt echter niet bij elke verrekijker vermeld. Wel wordt er bij verrekijkers vermeld welk type coatings er op de lenzen is aangebracht.

Welke coatings zijn er
Er zijn drie soorten coating: coated, multi-coated en fully multi-coated. Voor de term coated moet tenminste één van alle lenzen een coating hebben. Bij multi-coated hebben alle lenzen van de verrekijker minimaal één laag coating. Bij fully multi-coating hebben alle lenzen van de kijker meerdere lagen coating.

Voordeel
Een enkele laag anti-reflectie coating kan het verlies al met zo'n 1,5% terugbrengen. Door meerdere lagen van verschillende coatings kan het lichtverlies terug gebracht worden tot wel 0,2%.

Proces
Een coating wordt aangebracht op het glas door de coating te verdampen. Dit gebeurt in een beschermde omgeving zodat er geen vuil met de coating mee kan komen. Een beschadigde coating kan niet hersteld worden.

Waar staat een IPX of IP classificatie code voor?
De IP-norm staat voor International Protection hierin wordt gebruik gemaakt van twee cijfers: het eerste cijfer achter de letters IP.. geeft de stofdichtheid aan, het tweede cijfer achter de IP.. de waterdichtheid. In veel gevallen zie je 'IPX' staan. Dit houdt in dat de bescherming tegen stof (het eerste cijfer is vervangen door een 'X') niet bekend is.

IPX vergelijken
IPX1 Druppeldicht	Geen schade indien onderhevig aan verticale druppels
IPX2 Druppeldicht	Geen schade indien druppels vallend onder een hoek van 15°
IPX3 Spatdicht	Geen schade indien besproeid (10 l/min) onder een hoek van max -60° tot 60°
IPX4 Plensdicht	Geen schade indien besproeid (10 l/min) onder elke hoek
IPX5 Sproeidicht	Geen schade indien bespoten (12,5 l/min) onder elke hoek gedurende 3 minuten op een afstand van 3 meter.
IPX6 Waterbestendig	Bescherming tegen krachtige waterstralen zoals stortbuien.
IPX7 Dompeldicht	Bescherming bij onderdompeling maximaal 30 minuten tot een diepte van maximaal 1 meter.
IPX8 Waterdicht	Blijft bruikbaar onder water onder opgegeven omstandigheden

Verrekijker onderhoud
Wanneer je je verrekijker goed onderhoudt, kan deze jaren of zelfs levenslang meegaan. Om een leven lang te genieten van je verrekijker is het belangrijk dat je de volgende tips opvolgt.

Zet je verrekijker nooit rechtstreeks in de zon! De glazen van de lenzen werken als een vergrootglas, waardoor de binnenkant van de verrekijker kan smelten. Dit kan grote schade toebrengen aan je verrekijker. Daarom kun je de kijker het beste uit de zon houden, en met beschermdoppen in de draagtas bewaren. Let ook op dat je hem niet op het dashboard van je auto laat liggen, want de temperatuur in een auto loopt zeer snel op!

Veel verrekijkers zijn (spat-)waterdicht. Dat betekent echter niet dat je de verrekijkers nat moet opbergen. Dep deze altijd droog met een doekje, voordat hij wordt opgeborgen. Je kunt daarna het beste de verrekijker op kamertemperatuur nog even laten drogen, voordat je hem opbergt.